Muzykoterapia to rodzaj terapii, która oparta jest na leczniczym działaniu dźwięku i muzyki na psychikę i organizm człowieka. Leczenie muzyką jest coraz bardziej popularną formą terapii. Zostało to udowodnione naukowo, że To, że dźwięki mają wpływa na układ wegetatywny, krążenia oraz na układ oddechowy człowieka – zostało udowodnione naukowo. Obecnie muzykoterapia to zarówno wspomagająca jak i samodzielna metoda terapeutyczna.
W muzykoterapii leczniczy wpływ na pacjenta wywierany jest przez różne elementy
i rodzaje muzyki, a także przez zróżnicowane formy jej odbierania i uprawiania. Do elementów strukturalnych muzyki należą: rytm, melodia, dynamika, harmonia, barwa, tempo
i inne. Oddziaływanie tych elementów muzycznych na człowieka może mieć znaczenie dla stymulowania funkcji psychomotorycznych, kształtowania przebiegu napięć i odprężeń psychofizycznych. Terapia muzyką wykorzystuje wpływ ułożonych w sekwencje dźwięków na psychiczną i somatyczną (cielesną) sferę organizmu ludzkiego. W poszczególnych technikach muzykoterapii wykorzystuje się różne elementy w celu uzyskania określonych efektów leczniczych. Muzykoterapia stosowana jest w leczeniu nerwic, zaburzeń psychosomatycznych i schorzeń psychicznych. Dodatkowo, leczenie muzyką może uzupełniać fizjoterapię, kinezyterapię i rekreację.
Wiele danych wskazuje na to, że uczniowie aktywni muzycznie lepiej się uczą. Nauka muzyki, a zwłaszcza śpiew i granie na instrumentach zdecydowanie poprawiają wyniki edukacyjne i wychowawcze dzieci i młodzieży. Słuchanie odpowiedniej muzyki wytycza neuronalne drogi, które mają wpływ na naukę języków, rozwój pamięci i poczucia przestrzeni. Muzyka klasyczna oparta jest na strukturze rytmów, jest w swojej istocie skomplikowanym systemem matematycznym, dlatego też słuchanie muzyki instrumentalnej i symfonicznej od wczesnego dzieciństwa rozwija zdolności matematyczne i analityczne. Rozwijanie umiejętności muzycznych poprawia koncentrację, powoduje wzrost kreatywności i zapamiętywania, ułatwia naukę czytania i pisania, podwyższa motywację, opóźnia objawy zmęczenia, harmonizuje napięcia mięśniowe. Aktywność muzyczna skutecznie rozwija pomysłowość i zaradność w posługiwaniu się przypadkowymi przedmiotami oraz uczy umiejętności postępowania z ludźmi.
W odniesieniu do Teorii Inteligencji Wielorakiej rozwija umiejętności językowe poprzez śpiew, wizualno – przestrzenne i ruchowe przez taniec, matematyczno – logiczne przez rytmizację, inteligencję emocjonalną czyli intrapersonalną i interpersonalną przez percepcję muzyczną.
Zajęcia muzykoterapeutyczne prowadzą do korekcji zaburzonych funkcji, stymulacji rozwoju w warunkach ograniczonego dostępu do bodźców, usunięcia napięć psychofizycznych i dostarczenia korzystnych doświadczeń społecznych. Materiałem, którym posługujemy się w czasie zajęć muzykoterapeutycznych są gry, zabawy, ćwiczenia muzyczne i wybrane fragmenty utworów przeznaczonych do słuchania. Dobór tego materiału związany jest z aktualnym nastrojem, emocjami, potrzebami pacjenta lub grupy terapeutycznej. Efektem końcowym tych oddziaływań jest poprawa samopoczucia, nastroju, usunięcie lęku, odreagowanie napięcia, pobudzenie wyobraźni, poprawa relacji z członkami grupy.
Muzykoterapię możemy podzielić na muzykoterapię receptywną i aktywną. Muzykoterapia receptywna polega na słuchaniu muzyki i przekazywaniu odczuć muzycznych przez pacjentów oraz obejmuje dyskusję psychoterapeutyczną związaną z tymi odczuciami i zaistniałymi w trakcie sytuacjami. Muzykoterapia aktywna obejmuje różnego rodzaju produkcje dźwiękowe pacjentów, wykonywane najczęściej na instrumentarium Orffa. Skala różnorodności tych instrumentów jest na tyle duża, aby pacjenci zależnie od swoich preferencji, a także stanów psychicznych, mogli wybierać odpowiedni dla siebie instrument. Wybór instrumentu ze względu na jego dźwięk, a także kształt może zawierać informację pomocną przy diagnozowaniu osobowości pacjenta, choć znacznie więcej daje interpretacja samej produkcji dźwiękowej. Do terapii aktywnej należy zaliczyć śpiewoterapię, zwaną także meloterapią oraz choreoterapię.
Literatura:
1. „Wstęp do nauki o muzykoterapii” T. Natanson,
2. „Muzykoterapia czyli jak wykorzystać siłę dźwięku” E. Lecourt,
3. „Wprowadzenie do muzykoterapii” L. Konieczna – Nowak,
4. „Psychologia muzyki” J. Wierszyłowski,
5. „Aktywny uczeń w świecie muzyki” E. Frołowicz,
6. „Muzykoterapia w rehabilitacji i profilaktyce” A. Gąsienica – Szostak.